قسمت پنجم سریال نمایش خانگی «قبله عالم» به کارگردانی حامد محمدی و تهیه‌کنندگی منوچهر محمدی این هفته از فیلیمو پخش نشد و شایعاتی مبنی بر توقیف کامل این سریال به گوش می‌رسد.
در اینکه کرونا خدمت بزرگی به شبکه نمایش خانگی کرده و باعث شده که راه ۱۰ساله را دوساله طی کنند، شکی نیست، اما طی این چند سالی که شبکه نمایش خانگی به وجود آمده و رونق گرفته روزی نبوده که خبری از توقیف و ممیزی در سریال‌ها و فیلم‌ها در رسانه‌ها منتشر نشود. بلاتکلیفی برای شبکه نمایش خانگی با بروز و حضور ساترا بیش از گذشته شد و ساترا عملا تلویزیون و مبتنی بر نگاه مدیران تلویزیونی است که می‌خواهند شبکه نمایش خانگی را نیز به عاقبت سریال‌های تلویزیونی دچار کنند. تلویزیون و سریال‌های تلویزیونی هیچگاه نتوانستند حتی ۳۰درصد از روزمرگی زندگی مردم را به تصویر بکشند، چون همیشه برای آن‌ها ممیزی در صدر امور قرار داشته و نگاه سلیقه‌ای مدیران تنور داغ ممیزی و سانسور را همیشه داغ و داغ‌تر کرده است. حال با تشکیل مجموعه‌ای به نام ساترا عملا شبکه نمایش خانگی همان تلویزیون و سریال‌های تلویزیونی است با کمی انعطاف بیشتر و نگاه به قول خودشان نرم‌تر.
آخرین سریالی که این روزها دچار ممیزی شدید شده و احتمالا توقیف شود، سریال «قبله عالم» به کارگردانی حامد محمدی و به تهیه‌کنندگی پدرش منوچهر محمدی است. اگر از بحث محتوا و اینکه سریال تا چه حد موفق بوده، عبور کنیم این را باید در نظر گرفت که سازمان و یا اداره نظارتی که منوچهر محمدی را عاصی کند، قطعا از حمایت و پشتیبانی بالایی برخوردار است. سینماگران و فیلمسازان عرصه نمایش خانگی خواستار این هستند که صدور پروانه ساخت و نمایش به وزارت ارشاد بازگردد چون بالاخره در وزارت ارشاد نگاه هنری و سینمایی به مسائل وجود دارد و می‌توان آن‌ها را از نظر سینما و تصویر توجیه کرد، اما در ساترا به هیج عنوان این نگاه وجود ندارد. حال اینکه تا چه حد به این نظریه می‌توان امید داشت و به آن پرداخت در ماه‌های آینده مشخص خواهد شد.
پس از پخش قسمت دوم سریال «قبله عالم» حامد محمدی کارگردان این سریال با اعتراض به سانسورهای صورت گرفته در دو قسمت اول با انتشار متنی در رسانه‌ها به ممیزی‌های انجام شده واکنش نشان داد، او در این بیانیه نوشته بود:
«هموطنان صبورم
دوست داشتیم با این وضعیت پیچیده جهان و پیچیده‌تر و تلخ‌تر کشورعزیزمان که هر روز خبر از دست دادن ناگهانی عزیزانمان را می‌شنویم، با کمی لبخند به خانه‌هایتان بیاییم اما عده‌ای نهاد ناشناخته و همیشه دلسوز، حتی دوست ندارند مردم در این شرایط هم برای لحظه‌ای کوتاه بخندند.
تلاش کردیم با مذاکره، گفتگو، تعامل و دوری از رسانه‌ای شدن اتفاقات پیش آمده، این سوء تفاهم‌ها حل شود یا این اثر تا اطلاع ثانوی منتشر نشود اما زورمان به حق طبیعی خودمان و شما نرسید.
شما که غریبه نیستید، اصلاحیه قسمت‌های پخش شده و پخش نشده به استناد برگه‌های ممهور و مستند (قابل ارایه به مردم عزیز ایران در هرکجای جهان) آنقدر زیاد است که متاسفانه انچه از این سریال در رسانه محترم فیلیمو پخش شده و پخش نشده اثرساخته شده توسط من و تیم همراه و درجه یک سازنده این اثر نیست و برای احترام به مخاطبین، چنانچه بعدتر این سریال به خانه‌های شما بیاید، بدون تیتراژ ابتدایی و انتهایی پخش خواهد شد.
ارادتمند تک تک ملت صبور و عزیز ایران
حامد محمدی
(نویسنده و کارگردان)»
پس از انتشار این بیانیه هادی کاظمی یکی از بازیگران این سریال با انتشار پستی در اینستاگرام اظهار کرده بود که آنچه این روزها در شبکه نمایش خانگی پخش می‌شود، سریالی نیست که او در آن بازی کرده است!
کاظمی در یک پست اینستاگرامی که در صفحه شخصی‌اش متتشر کرده، اینگونه نوشته است:
«درود عزیزای دل
این سریالی که می‌بینید (قبله عالم) کاری نیست که من بازی کردم. زمین تا کهکشان تفاوت داره.
می‌خواستیم کاری بسازیم تو این عصر بی‌خنده، که احوالاتمون جا بیاد و لبخندی داشته باشیم، اما
اما… نمی‌گذارند
کمدی یعنی لحظه.
و تک تک لحظه‌ها زیر تیغ تند سانسور رفت.
بعضی وقت‌ها با در آوردن یک کلمه بار معنایی یک جمله بهم می‌ریزه، شما حساب کنین که کلمه یا جمله یا تصویر، پلان یا سکانس…. وقتی حذف بشه چه بلایی سر یک فیلم میاد.
این فیلم و سریال با این حد از سانسور و ممیزی بی‌سابقه است در طول عمر هنریم
از قسمت۱.۲۷ مورد سانسوری و در نهایت ۴:۳۰ دقیقه حذف
از قسمت۲.۳۵ مورد سانسوری و در نهایت ۶ دقیقه حذف
از قسمت۳.۴۹ موردسانسوری و در نهایت ۱۱:۳۰ دقیقه حذف
و گفته شده از قسمت ۴.۷۷ مورد سانسوری که حدود ۱۷ دقیقه حذف خواهد شد.
اگر اینچنین دوستان دلسوز فرهنگ و هنر پیش بروند
قسمت‌های آتی فقط تیتراژ پخش میشه، فقط همین
دوستان و همکاران پروژه قبله عالم ۶ ماه تلاش کردید و زحمت کشیدید.
دست تک تکتون و می‌بوسم بابت تمام زحمت‌هایی که کشیدید و خدا قوت.»
اما اعتراض کارگردان و بازیگر به اینجا ختم نشد و یک روز بعد شقایق دهقان بازیگر نقش مهد اولیا در سریال «قبله عالم» که بازی‌اش در این سریال مورد توجه مخاطبان قرار گرفته نیز در پستی در اینستاگرام ضمن محکوم کردن ممیزی در هنر و سینما نوشت:
«سانسور و حذف کردن سلیقه‌ای هم از اون دست اتفاق‌هاییه که هیچ وقت بهش عادت نمی‌کنیم، مثل خیلی چیزهای دیگه‌ای که ممکنه تحت فشاری بپذیریمش اما عادت نمی‌کنیم…
فرقی نمی‌کنه چهل سال بگذره، صد سال بگذره، یا چندین قرن…
هر بار شُک تازه‌ایه، هر بار غم و بی‌انگیزگی و ناامیدیِ بی‌اندازه‌ای همراهشه!
ما رو ببخشید که عادت نمی‌کنیم!
تن می‌دیم اما عادت نمی‌کنیم!
می‌شکنیم، فرو می‌ریزیم اما عادت نمی‌کنیم.»
با تمام این اعتراض‌ها و ممیزی‌ها قسمت سوم و چهارم این سریال پخش شد، اما در پخش قسمت پنجم دوباره به مشکل برخورد و روابط عمومی پلتفرم فیلیمو با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد که «به دلیل مشکلات پیش آمده در صدور مجوز پخش قسمت پنجم این سریال، «قبله عالم» این هفته پخش نمی‌شود.» و پس از آن مشخص شد که بر اساس اصلاحیه ساترا ۲۵ دقیقه از این قسمت باید حذف شود که مورد موافقت کارگردان، تهیه‌کننده و پلتفرم پخش‌کننده قرار نگرفته و به همین دلیل قسمت پنجم پخش نشد. شنیده‌ها حاکی از این است که اختلافات صاحبان سریال و پلتفرم پخش‌کننده با ساترا این بار به حدی است که ممکن است پخش این سریال به طور کل متوقف شود و در حقیقت «قبله عالم» توقیف شود!
هنوز به طور مشخص اعلام نشده که مشکل سریال چیست اما در این بین شاید بتوان به سکانسی با بازی سام درخشانی اشاره کرد که به تمسخر یا طنز به سکانس فیلم «ایستاده در غبار» و حاج احمد متوسلیان اشاره داشت و باعث موضع‌گیری برخی رسانه‌ها و مخاطبان در فضای مجازی شد، اما آنچه مهم است اینکه فارغ از محتوا و خوب یا بد بودن این سریال، باید این نکته را در نظر گرفت که نمی‌توان با سانسور صورت مسئله را پاک کرد و با این نوع تصمیم‌های قهری صرفا باعث دوری مخاطب از محتوای داخلی خواهیم شد. قطعا در روزگاری که به راحتی و با بازکردن صفحه تلفن‌های همراه و حضور در فضای مجازی هر محتوای خوب و یا بدی در دسترس افراد است، نمی‌توان با ممیزی‌های شدید مردم را به نگاه صدا و سیمایی نزدیک کرد.
البته وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز روز گذشته در گفتگویی با یکی از رسانه‌ها عنوان کرده که «صدور پروانه ساخت و پروانه نمایش باید به وزارت ارشاد بازگردد و با صدا و سیما در این باره تعامل خواهیم کرد.»
این صحبت‌های محمدمهدی اسماعیلی اگر در حد صحبت باقی نماند و به نتیجه برسد، می‌توان به آینده شبکه نمایش خانگی و حفظ مخاطبانش امیدوار بود اما در غیر اینصورت مخاطب شبکه نمایش خانگی را هم همانند تلویزیون به بوته فراموشی سپرده و به سراغ شبکه‌های ماهواره‌ای می‌رود.
حال باید دید سریال «قبله عالم» قربانی سانسور و ممیزی می‌شود و واقعا به صندوقچه توقیف خواهد رفت، یا پس از ممیزی‌های بیشمار به صفحه پخش نمایش خانگی باز خواهد گشت و یا ساترا با سازندگان و پخش‌کنندگان این سریال به تعاملی معقول و منطقی دست خواهد یافت و حقوق مخاطب و سازنده اثر را محترم خواهد شمرد، اما آنچه مسلم است اینکه هرچند این سریال‌ها کمابیش دارای مشکلاتی هستند اما با توقیف و سانسور نمی‌توان هنرمندان را تنبیه کرد و مردم را پای تلویزیون و رسانه‌های تصویری داخلی نشاند.
احمدرضا معراجی
